Inclusief sporten en bewegen voor mensen met een beperking of aandoening lijkt vanzelfsprekend, maar in de praktijk zijn er nog veel obstakels. Platform Uniek Sporten wil daar verandering in brengen. Oprichter Arjo Wijnhorst vertelt over het ontstaan, de uitdagingen en de toekomst van een toegankelijk en inspirerend sportlandschap voor iedereen.
Een platform geboren uit noodzaak
Het idee voor Uniek Sporten ontstond in 2012 in Arnhem, waar Wijnhorst als buurtsportcoach werkte. Uit onderzoek bleek dat veel mensen met een beperking niet wisten waar ze konden sporten. Daarnaast was er angst: kan ik dit wel? “Sportaanbod was versnipperd over twintig verschillende websites, waardoor het voor de helft van Nederland niet goed te vinden was”, vertelt Arjo. “We zagen de behoefte aan één overzichtelijk platform, los van gemeente- of provinciegrenzen. Zo werd Uniek Sporten geboren.”
Wat begon als een regionale website – mede tot stand gekomen met hulp van het Fonds Gehandicaptensport – groeide uit tot een landelijk platform waar inmiddels 338 van de 342 Nederlandse gemeenten bij aangesloten zijn. En met die laatste vier lopen de gesprekken voorspoedig.
Van sportmogelijkheden zoeken naar écht meedoen
In eerste instantie richtte Uniek Sporten zich puur op het inzichtelijk maken van het sportaanbod. Maar al snel bleek dat dit niet genoeg was. “Veel mensen vonden een leuke sport, maar liepen toch tegen allerlei drempels aan”, zegt Wijnhorst. “Sommigen hadden een sporthulpmiddel nodig, terwijl anderen de stap naar een sportclub te groot vonden. Bijvoorbeeld omdat ze nog nooit echt gesport hadden in hun leven. Daarom hebben we naast de sport-zoeker ook inspiratiecampagnes, sportadvies via buurtsportcoaches en zelfs een crowdfundingplatform opgezet.”
Een recente toevoeging is Uniek Sporten Thuis, waarmee mensen laagdrempelig vanuit huis kunnen beginnen met bewegen. “Voor sommige gebruikers is dat een belangrijke tussenstap naar sporten bij een club”, legt Arjo uit.
Angst en onbekendheid zijn de grootste drempels
Waarom beginnen veel mensen met een beperking niet met sporten? Volgens Arjo zijn de grootste obstakels niet altijd praktisch – zoals vervoer of kosten – maar vaak psychologisch van aard. “Veel mensen zijn bang voor pijn of overbelasting. Soms wordt hen van jongs af aan verteld: ‘Doe maar voorzichtig, niet overbelasten’. Maar vaak is juist bewegen belangrijk voor hun gezondheid”, zegt hij.
We moeten laten zien dat sporten op ieder niveau mogelijk is. Het hoeft niet meteen een marathon te zijn. Vijf minuten per dag is ook een begin.
Uniek Sporten speelt een belangrijke rol door inspirerende verhalen te delen van mensen die je buren hadden kunnen zijn. En door laagdrempelige beweegopties te bieden. “Zelf zit ik in een elektrische rolstoel. Ik ben ooit gaan sporten omdat ik leeftijdgenoten zag rolstoelhockeyen en dacht ‘dat kan ik dus ook’. Dat gevoel probeer ik sindsdien op zoveel mogelijk mensen over te dragen”, vertelt Arjo.
Samenwerken om vraag en aanbod te verbinden
Uniek Sporten werkt nauw samen met buurtsportcoaches, gemeenten en sportbonden om de toeleiding tot sporten te verbeteren. “Een landelijk platform is belangrijk, maar de kracht zit in lokale verankering”, benadrukt Arjo. “Daarom blijven buurtsportcoaches zelf verantwoordelijk voor het aanbod in hun regio en zijn zij het aanspreekpunt voor sporters.”
Die buurtsportcoaches zijn heel belangrijk: zij zijn het gezicht van inclusief sporten. De invulling van die rol is heel verschillend per gemeente. Sommigen richten zich specifiek op een bepaalde chronische aandoening of op prikkelarm sporten, anderen bijvoorbeeld op statushouders, kinderen, of op mensen met niet-aangeboren hersenletsel.
We willen een inclusieve samenleving zijn met elkaar, maar dat moet eigenlijk niet een doel op zich zijn. Het moet altijd aansluiten bij de behoefte van mensen.
Toch is er nog veel werk te doen, bijvoorbeeld in het verbreden van sportaanbod voor mensen met chronische aandoeningen, zoals reuma of parkinson. Via de Cirkel ‘Verbreden vraag en beweegaanbod’ van de Beweegalliantie werkt Uniek Sporten samen met gezondheidsfondsen om dit te realiseren. Arjo is samen met een collega trekker van deze cirkel.
Een inspirerend succesverhaal
Het bewijs van de impact van Uniek Sporten zit in de persoonlijke verhalen. Arjo herinnert zich een jongen met autisme die hij zelf als buurtsportcoach begeleidde: “De eerste training was hij stil en schuchter en zijn moeder bleef steeds naast hem staan. Hij was heel gesloten. Een half jaar later zette zijn moeder hem alleen nog maar af bij de sportclub en liep hij zelfverzekerd naar binnen. Hij hielp de trainer zelfs met de voorbereidingen, was helemaal onderdeel van de club geworden. Sport had hem niet alleen fysiek, maar vooral ook sociaal sterker en veel opener gemaakt. Zulke voorbeelden uit de praktijk maken dat ik elke dag met plezier aan Uniek Sporten werk!”
De toekomst: naar een écht inclusieve sportwereld
Ondanks de enorme groei van Uniek Sporten is er nog veel werk te doen. Arjo pleit voor systeemveranderingen zoals gelijke toegang tot sporthulpmiddelen en een grotere focus op preventie in de zorg.
Sport en bewegen moeten standaard onderdeel worden van preventiebeleid. Het bespaart niet alleen zorgkosten, maar verhoogt ook de levenskwaliteit.
Daarnaast ziet hij een toekomst waarin technologie, zoals AI-gestuurde zoekopties, helpt om sportaanbod nog beter te personaliseren. Zijn ultieme wens? Een Nederland waarin geen enkele beperking nog een belemmering vormt om te sporten en bewegen. “Als we echt inclusief willen zijn, moeten we niet alleen praten over toegankelijkheid, maar deze ook realiseren.”
We zijn op de goede weg, maar nog lang niet bij de finish.
Bron: Beweegalliantie
